فریب هوش مصنوعی: چگونه با هیاهوی شرکت‌های بزرگ فناوری مقابله کنیم و آینده‌ای را که می‌خواهیم بسازیم

The AI Con: How to Fight Big Tech’s Hype and Create the Future We Want Hardcover

نویسندگان : Emily M. Bender و Alex Hanna

سال چاپ : 13May , 2025


کتاب «فریب هوش مصنوعی: چگونه با هیاهوی شرکت‌های بزرگ فناوری مقابله کنیم و آینده‌ای را که می‌خواهیم بسازیم» نوشته‌ امیلی بندر و الکس هانا، نگاهی انتقادی، صریح و طناز به جنجال‌ها و تبلیغات اغراق‌آمیز پیرامون هوش مصنوعی دارد. نویسندگان معتقدند که آن‌چه تحت عنوان «هوش مصنوعی» ارائه می‌شود، اغلب در خدمت منافع انحصاری شرکت‌های بزرگ فناوری است و بیش از آن‌که هوش داشته باشد، ابزار قدرت، نظارت و سودجویی است.

آن‌ها هشدار می‌دهند که این هیاهو درباره  AI، باعث:

  • توجیه دزدی داده‌ها

  • بی‌ارزش کردن خلاقیت انسانی

  • تضعیف مشاغل معنادار

  • و عادی‌سازی سرمایه‌داری نظارتی

می‌شود. کتاب راهکارهایی برای شناسایی و مقابله با این اغراق‌ها در محل کار، رسانه‌ها و سیاست عمومی ارائه می‌دهد. بندر و هانا نشان می‌دهند که چگونه می‌توان با افشای واقعیت پشت این فناوری‌ها، آینده‌ای انسانی‌تر و عادلانه‌تر ساخت.

این کتاب به این موضوع می‌پردازد که چگونه شرکت‌های بزرگ فناوری با استفاده از شعارها و تبلیغات اغراق‌آمیز درباره هوش مصنوعی (AI hype)، توجه عمومی را منحرف می‌کنند و اهداف سودجویانه خود را پنهان می‌سازند. نویسندگان، امیلی بندر و الکس هانا، نشان می‌دهند که بسیاری از ادعاهای مطرح‌شده درباره هوش مصنوعی اغراق‌آمیز یا نادرست‌اند و تأکید می‌کنند باید نگاه انتقادی‌تری نسبت به AI داشته باشیم.

نویسندگان با نگاهی انتقادی به افسانه‌سازی‌ها پیرامون هوش مصنوعی، استدلال می‌کند که فناوری‌هایی که به‌عنوان AI تبلیغ می‌شوند، اغلب ابزارهایی برای افزایش سلطه اقتصادی و سیاسی شرکت‌های بزرگ فناوری هستند. آنان به‌جای نگرانی‌های آخرالزمانی درباره تسلط ماشین‌ها، توجه را به آسیب‌های واقعی مانند سرقت داده، تضعیف حقوق کارگران، و بی‌ارزش‌سازی خلاقیت انسانی جلب می‌کنند. کتاب خواننده را مجهز می‌سازد تا در برابر تبلیغات فریبنده ایستادگی کرده و برای آینده‌ای عادلانه‌تر تلاش کند.

در ادامه خلاصه‌ کتاب « فریب هوش مصنوعی: چگونه با هیاهوی شرکت‌های بزرگ فناوری مقابله کنیم و آینده‌ای را که می‌خواهیم بسازیم» نوشته‌ امیلی بندر و الکس هانا در می 2025 ارائه می‌شود:

مقدمه: هوش مصنوعی یا یک فریب بزرگ؟

کتاب «The AI Con» اثری روشنگرانه است که با نگاهی دقیق و انتقادی، تبلیغات اغراق‌آمیز پیرامون هوش مصنوعی (AI Hype) را تحلیل می‌کند. نویسندگان این کتاب، امیلی بندر (زبان‌شناس) و الکس هانا (جامعه‌شناس)، بر این باورند که بسیاری از آن‌چه به عنوان هوش مصنوعی به جامعه عرضه می‌شود، نه یک انقلاب فناورانه، بلکه ابزاری برای قدرت‌طلبی شرکت‌های بزرگ فناوری است.

آنان به جای نگرانی درباره «ماشین‌هایی که انسان را نابود می‌کنند»، تمرکز را بر خطرات واقعی و جاری فناوری‌های AI می‌گذارند. مانند سرقت داده‌ها، خودکارسازی بی‌رحمانه کار، تضعیف خلاقیت انسانی و گسترش نظارت جمعی.

🔍 بخش اول: افسانه‌سازی درباره هوش مصنوعی

نویسندگان در فصل‌های آغازین نشان می‌دهند که چگونه اصطلاح «هوش مصنوعی» برای فناوری‌هایی به‌کار می‌رود که بیشتر تحلیل آماری و الگوریتم‌های یادگیری ماشین هستند تا چیزی نزدیک به هوش واقعی.

🔹 پرسش‌هایی مانند:

  • آیا AI قرار است دنیا را تصرف کند؟

  • آیا خلاقیت انسانی نابود خواهد شد؟

  • آیا ماشین‌ها بهتر از انسان‌ها می‌شوند؟

همگی با پاسخ‌هایی طنزآلود اما جدی رد می‌شوند: «نه»، «دوست دارند چنین شود»، «خنده‌داره»، و «به هیچ وجه».

⚠️ بخش دوم: آسیب‌های پنهان زیر نقاب AI

در این بخش، بندر و هانا با استدلال‌های مستند نشان می‌دهند که تبلیغات هوش مصنوعی چگونه در عمل:

  • داده‌های کاربران را بدون رضایت جمع‌آوری می‌کند

  • شغل‌ها را بی‌ارزش و انسانی را ابزار تولید محتوا می‌کند

  • به الگوریتم‌هایی مشروعیت می‌دهد که تبعیض نژادی، جنسیتی یا طبقاتی را بازتولید می‌کنند

  • فرهنگ نظارت را در سازمان‌ها و دولت‌ها تقویت می‌کند

نویسندگان با اشاره به مثال‌هایی واقعی، از تحلیل رفتاری کاربران گرفته تا الگوریتم‌های طبقه‌بندی افراد، هشدار می‌دهند که قدرت AI در «مقیاس» آن نهفته است، نه هوش ذاتی آن.

🔧 بخش سوم: چگونه فریب AI را تشخیص دهیم؟

در فصل‌های میانی، کتاب ابزارهایی برای تفکر انتقادی درباره ادعاهای مرتبط با AI ارائه می‌دهد. بندر و هانا خواننده را آموزش می‌دهند تا:

  • نشانه‌های اغراق یا دستکاری زبانی در تبلیغات AI را تشخیص دهد

  • سیاست‌های داده و استفاده از الگوریتم‌ها را شفاف‌سازی کند

  • بین فناوری مفید و فناوری بهره‌کشگر تمایز قائل شود

  • در محل کار، رسانه و به‌عنوان شهروند، مسئولانه واکنش نشان دهد

🌐 بخش پایانی: ساخت آینده‌ای انسانی‌تر

در انتهای کتاب، نویسندگان نگاهی عمل‌گرایانه دارند. آن‌ها معتقدند که راه‌حل مقابله با سلطه Big Tech نه در توقف فناوری، بلکه در:

  • بازطراحی سیاست‌های داده و حریم خصوصی

  • توانمندسازی نیروی کار در برابر خودکارسازی بی‌رویه

  • افزایش آگاهی عمومی درباره تبلیغات گمراه‌کننده AI

  • و توسعه جایگزین‌های انسانی‌تر و اخلاق‌مدارانه‌تر در فناوری

آنان پیشنهاد می‌کنند که قدرت فناوری باید در خدمت حفظ کرامت انسانی، تنوع فرهنگی و فرصت‌های خلاقانه باشد—نه در تسهیل انحصار و بهره‌کشی.

 

در کتاب The AI Con، نویسندگان  فناوری هوش مصنوعی را در ذات خود «فریب» یا «بی‌فایده» نمی‌دانند، بلکه تمرکز آن‌ها بر افشای تبلیغات اغراق‌آمیز و فریبنده شرکت‌های بزرگ فناوری درباره هوش مصنوعی است.

آن‌ها به‌روشنی اعلام می‌کنند که:

  • بسیاری از ادعاها درباره هوش مصنوعی (مانند توانایی داشتن آگاهی، یا جایگزینی کامل انسان) بزرگ‌نمایی شده‌اند.
  • این اغراق‌ها اغلب برای پنهان‌کردن نابرابری قدرت، بهره‌کشی از داده‌ها، توجیه نظارت و سودجویی است.
  • خطر اصلی، نه از «هوش مصنوعیِ فراانسانی»، بلکه از استفاده ناعادلانه و بی‌ضابطه از فناوری‌های فعلی ناشی می‌شود.

بنابراین، نویسندگان تبلیغات بیش از حد و داستان‌های ترسناک و علمی‌تخیلی درباره AI را نقد می‌کنند—نه خود فناوری را. آن‌ها هوش مصنوعی را ابزاری می‌دانند که اگر درست و مسئولانه استفاده نشود، می‌تواند به آسیب اجتماعی، تبعیض الگوریتمی و تحکیم قدرت شرکت‌های بزرگ دامن بزند.

 

در این کتاب، نویسندگان هشدار می‌دهند که شرکت‌های بزرگ فناوری (مانند Google، Meta، OpenAI و سایر بازیگران اصلی در حوزه فناوری اطلاعات) اغلب از «تبلیغات بزرگ‌نمایی‌شده» درباره هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. هدف این تبلیغات:

  • جلب توجه سرمایه‌گذاران و بازار
  • توجیه استفاده گسترده از داده‌های کاربران
  • پنهان‌کردن مشکلات واقعی مانند تبعیض الگوریتمی، نظارت جمعی، و کاهش ارزش کار انسانی

این شرکت‌ها با هیاهوی اغراق‌شده درباره «خطرات آینده‌نگر» AI (مانند تسلط بر انسان)، حواس‌ها را از خطرات کنونی و واقعی آن منحرف می‌کنند.

 

در کتاب The AI Con، نویسندگان هشدار می‌دهند که تبلیغات بزرگ‌نمایی‌شده پیرامون هوش مصنوعی اغلب توجه مردم را از خطرات واقعی و فعلی منحرف می‌کند. این خطرات شامل موارد زیر است:

  • تبعیض الگوریتمی: سیستم‌های AI می‌توانند تصمیم‌گیری‌های ناعادلانه درباره استخدام، وام، قضاوت قضایی و غیره داشته باشند.
  • نقض حریم خصوصی: جمع‌آوری گسترده داده‌ها بدون رضایت کاربران برای آموزش مدل‌ها.
  • نظارت گسترده: استفاده از AI برای کنترل اجتماعی و امنیتی.
  • کاهش ارزش کار انسانی: جایگزینی نیروی انسانی با سیستم‌هایی که کار را ارزان ولی بی‌کیفیت انجام می‌دهند.
  • تمرکز قدرت: در اختیار گرفتن قدرت اقتصادی، اطلاعاتی و اجتماعی توسط تعداد کمی از شرکت‌ها.

 

این‌ها خطراتی هستند که همین حالا در حال وقوع‌اند، برخلاف «تهدیدهای تخیلی» مانند سلطه کامل روبات‌ها.

 

جمع‌بندی

کتاب «The AI Con» خواننده را دعوت می‌کند تا پشت نقاب پرزرق‌وبرق هوش مصنوعی را ببیند و به جای تسلیم در برابر تبلیغات شرکت‌های بزرگ فناوری، نقش فعالی در شکل دادن به آینده بازی کند. این کتاب راهی است برای بازگشت به حقیقت، سیاست‌ورزی آگاهانه و دفاع از انسان‌گرایی در عصر الگوریتم‌ها.