مقاله «سوگیری‌های تصمیم‌گیری: راهنمایی برای مدیران مالی ارشد» که در ۲۰ مارس ۲۰۲۵ توسط شرکت مشاوره مک‌کینزی منتشر شده است، به بررسی تأثیر سوگیری‌های شناختی بر تصمیم‌گیری‌های انسانی و سازمانی می‌پردازد و راهکارهایی برای غلبه بر این سوگیری‌ها ارائه می‌دهد.
۱. تفکر گروهی (Groupthink)
تفکر گروهی زمانی رخ می‌دهد که اعضای یک گروه تمایل به حفظ هماهنگی و توافق دارند، حتی اگر این به معنای نادیده‌گرفتن گزینه‌های بهتر باشد. این می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های ضعیف یا حتی فاجعه‌بار شود. برای مقابله با تفکر گروهی، سازمان‌ها می‌توانند اقدامات زیر را انجام دهند:
-
تعیین وکیل مدافع شیطان (Devil’s Advocate): در جلسات استراتژی، فردی را مسئول ارائه دیدگاه مخالف کنید تا سناریوهای جایگزین و اطلاعات مهم نادیده‌گرفته‌شده را مطرح کند.
-
جذب دیدگاه‌های متنوع: حضور افرادی با تخصص‌ها، نقش‌ها، جنسیت‌ها و نژادهای مختلف در بحث‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت تصمیم‌گیری کمک کند. ایجاد محیطی که در آن افراد جوان‌تر با تخصص خاص احساس راحتی در بیان نظرات خود داشته باشند، مهم است.
-
تشویق به بحث با رأی‌گیری مخفی: قبل از شروع بحث، از شرکت‌کنندگان بخواهید به‌صورت مخفیانه به پیشنهادات رأی دهند. افشای نتایج می‌تواند افراد را در بیان نظرات خود جسورتر کند.
-
برگزاری فعالیت‌های تیم قرمز–تیم آبی (Red Team–Blue Team): برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ، دو تیم را مسئول تهیه استدلال‌های موافق و مخالف کنید تا تمامی جنبه‌ها مورد بررسی قرار گیرند.
۲. تعصب نسبت به وضعیت موجود (Status Quo Bias)
این سوگیری زمانی رخ می‌دهد که افراد تمایل دارند وضعیت فعلی را حفظ کرده و از تغییر اجتناب کنند، حتی اگر گزینه‌های بهتری وجود داشته باشد. برای غلبه بر این تعصب، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
-
تعیین اهداف مشخص: تعیین اهداف مشخص و قابل اندازه‌گیری می‌تواند به شکستن تعصب نسبت به وضعیت موجود کمک کند.
-
استفاده از تحلیل هزینه-فایده: ارزیابی دقیق هزینه‌ها و منافع هر گزینه می‌تواند به تصمیم‌گیری منطقی‌تر کمک کند.
۳. اعتماد بیش‌ازحد (Overconfidence Bias)
اعتماد بیش‌ازحد به دانش و توانایی‌های خود می‌تواند منجر به ارزیابی نادرست ریسک‌ها و تصمیم‌گیری‌های ضعیف شود. برای مقابله با این سوگیری، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
-
تشویق به بازخورد: دریافت بازخورد منظم از همکاران و افراد مستقل می‌تواند به شناسایی نقاط ضعف و بهبود تصمیم‌گیری کمک کند.
-
استفاده از داده‌ها و شواهد: اتکا به داده‌ها و شواهد عینی به‌جای حدس و گمان می‌تواند دقت تصمیم‌گیری را افزایش دهد.
۴. تعصب تأییدی (Confirmation Bias)
این سوگیری زمانی رخ می‌دهد که افراد به دنبال اطلاعاتی هستند که باورها و فرضیات قبلی آن‌ها را تأیید می‌کند و اطلاعات مخالف را نادیده می‌گیرند. برای غلبه بر این تعصب، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
-
جستجوی فعالانه دیدگاه‌های مخالف: تشویق به بررسی و درک نظرات و اطلاعاتی که با باورهای فعلی متفاوت هستند.
-
تشکیل تیم‌های متنوع: حضور افراد با دیدگاه‌ها و تجربیات متنوع در تیم‌ها می‌تواند به کاهش تعصب تأییدی کمک کند.
در مجموع این مقاله نتیجه‌گیری می کند که سوگیری‌های شناختی می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت تصمیم‌گیری‌های سازمانی داشته باشند. با شناسایی این سوگیری‌ها و اجرای راهکارهای مناسب، سازمان‌ها می‌توانند فرآیندهای تصمیم‌گیری خود را بهبود بخشیده و به نتایج بهتری دست یابند.
